Tiro pravo te nacionalno mniejšoščakri čhib

Sara vladzi dre Švecja isi zobovionzana kaj te informinen pal sare nacjonalna mniejšošči lengro pravo te čhib, rovnieš jiddisch- i kon rakirel romanes.

Pšez dava texto tu tut dodžinesa save čhibiakro pravo isi tut i save vimagani tu mogines te mangel tire komunati i vavire vladzati. Te nacjonalno mniejšošč isi zagindle judar, romer, samer, sverigefinnar i tornedalingar. Do nacjonalna mniejšoščakre čhibia isi finska, jiddisch, meänkieli, romska (romani čhib) i samiska.

Te 1 stičnio 2010 javia jek pravo pal nacionalna mniejšošč i mniejšoščakri čhib (SFS 2009:724 External link., strona internetovo po švecku) i dre stičnio 2019 čhija pravo sparudo dre celo kaj te vzmocninel dalšo pravo i obovionzko. Sare komuni isi zobovionzana kaj te pšilen celo i reguli dre peskri buti jako politiki mniejšoščakire. Komuni isi teš te ligirel jek zorganizovano dialogo tusa kaj naležines te nacjonalno mniejšošč kaj te del tuke vplivo te spravi i decizji kaj tut dotičinen i isi oparto pe mniejšoščakre perespektivi.

Sare nacjonalna mniejšoščakre čhibia isi te javen hroniona i lansovana

Pravo čhibiakro (SFS 2009:600 External link., strona internetovo po švecku) phenel kaj do nacjonalno mniejšoščakri čhib isi te javel hroniono i lansovana. Dava značinel napšiklad kaj společenstvo povino pes te upevninel že tu naležines te jek nacjonalno mniejšošč to tu mogines te siklol, rozvininel i uživinel tiri mniejšoščakri čhib.

Vladza isi tut te informinel pal tiro pravo, bez vzglendu savi nacjonalno mniejšoščakri čhib tu rakires i kaj tu san beštlo dre Švecja.

Pravo te siklos dakri čhib

Tu kaj naležines te saviš da nacjonalno mniejšošč i isi tut čhavore dre škola to isi mišto kaj te džines kaj tire čhavores isi ščegulno zoralo pravo te siklol dakri čhib. Tire čhavores isi pravo kaj te siklol dakri čhib pe peskri mniejšoščakri čhib navet sir do čhib narakiren pe sodives dre kher. Tire čhavores na mušinel te javel viedza dre do čhib odpočontku kaj te moginel te siklol dakri čhib.

Škola isi zobovionzano kaj te zorganizinel lekcji dre dakri čhib te do nacjonalno mniejšoščakri čhib so

  • jek učnio kamel te siklol (dava nani žadno vimaganio kaj mušinel te javel co najmniej panč učni)
  • isi jek odpoviednio naučičelo.

Dava isi rektoro kaj decidinel či naučičelo isi odpoviednio kaj te siklakirel dre dakri čhib.

So tiro čhavoro naležinel te nacjonalno mniejšošč romani i rakirel jek javir čhib javire themesti to isi škola zobovionsko kaj te del možlivošč do čhavoreske te siklol dre duj dakre čhibia so isi ščegulno povodo.

Ščegulno zoralo pravo isi finska, meänkieli i samiska

Ščegulno zoralo pravo isi tut kaj rakires finska, meänkieli albo samiska i san beštlo dre jek komuna pe obšaro administracijno. Pe strona Förvaltningsområden (strona internetovo po švecko) mogines tu te dikhel či tiri komuna naležinel dre jek obšaro administracijno.

Tu kaj san beštlo dre jek komuna te obšaro administracijno to isi tut pravo te komunikines tut vladzasa dre tiri čhib. Tu povino te doreses ustnie odpovieč dre do samo čhib ješli tu san polončono dre do sprava i kaj naležinel dre do obšaro administracijno.

Komuni povina vedlug školakro pravo te starinen pes kaj te javel pšičkolo kaj zajenči isi calkiem albo te bari čenšč pe mniejšoščakri čhib finska, meänkieli albo samiska, so isi dada kaj kamen adža.

Komuni teš povino te oferinel phure manušenge opieka pe finska, meänkieli i samiska.

Tu kaj san beštlo dre komuna kaj na naležinel dre obšaro administracijno to teš mogines te lel kontakto vladzasa pe finska, meänkieli albo samiska, ježeli isi len manuš kaj rakirel i isi les viedza dre do čhib.

Tu povino te doreses pšinajmniej čenšč opieka pielengniarsko pe phure manušendi pe finska, jiddisch, meänkieli, romani čhib albo samiska, so komuna isi dostempo te manuš kaj isi les viedza dre do čhib.

Komuna i vladza isi obovionsko kaj te informinel tut kaj naležines te jek nacjonalno mniejšošč pal tiro pravo. Jone teš isi zobovionzana kaj te hroninen nacjonalne mniejšoščakri čhib i kultura, i bardzo važno isi kaj čhavore i terne te moginen te rozvinien peskri čhib i peskri kultura. Dodatkovo isi komuni i javir vladzi zobovionzana kaj te javel tut vplivo pe do pitani kaj dotičinen do nacjonalne mniejšošč te savi tu naležines.

Bez vzglendu kaj tu san beštlo to zafše tu mogines te pisinel pe finska, meänkieli i samiska te žečniko pal pravo obivatelengro, kancležo spraviedlivošči, Užendo bučitko (Arbetsförmedlingen), Ubespiečenio společno (Försäkringskassan), Užendo podatkovo (Skatteverket) i žečniko diskriminacjati (Diskrimineringsombudsmannen).

Adaj tu mogines te zrišol

So tu uvažines kaj tiri komuna albo javir vladza na spelninen peskro obovionsko pal pravo to tu mogines te zrišol te Länsstyrelsen dre Stockholms län albo Sametinget jone zapevninena kaj do pravo te javel pšeščegano. Sametinget odphenel pal samiska a Länsstyrelsen dre Stockholm odphenel pal javir čhibia.

Länsstyrelsen i Stockholms län External link.
Telefono: 010-223 10 00

Sametinget External link.
Telefono: 0980-780 30

Adaj mogines te čitinel butir

Adaj isi linki te strona internetovo kaj mogines pes te dodžinel butir pal tire pravi te obšari administracijna. Napisano pe do strona internetovo isi po švecku.

Published 27 September 2021
Last update 27 September 2021